WEEMOED & WILDERNIS

TIENGEMETEN revisited

mei 2010, revisie 18 maart 2018
kast D en I

‘Toen ik jong was leek alles onbeperkt en eindeloos. Natuurlijk zou er altijd in november een feest zijn ter ere van Henks verjaardag in de Steenstraat naast café Schophuis. Mocht je een keer niet kunnen, dan zou je het volgende jaar gaan. En je zou altijd nog wel de voettocht door de Pyreneeën kunnen afmaken. Of die foto’s maken van die mooie oude boerderij waar je vroeger met opa eieren ging kopen.
Maar ieder moment is maar één keer. Voorbij voorbij voorgoed voorbij. Kon ik het nog maar even vasthouden.
Dat ik maar plezier kan beleven aan het moment dat er nu is. Dat ik het niet onopgemerkt voorbij laat gaan.’

Dat schreef ik in 2007, als een inleiding op een algemeen stukje over mijn project over Tiengemeten. Nu ik het teruglees ben ik eigenlijk verbaasd allerlei elementen tegen te komen die ik intussen gebruikt heb in het commentaar van WEEMOED & WILDERNIS, mijn lange uiteindelijke film over Tiengemeten. Gek hoe dingen blijkbaar al in je hoofd rondzweven voor ze uiteindelijk hun plek vinden.

Mijn filmproject over Tiengemeten is altijd bedoeld geweest als een lange termijn project. Eind 1993 las ik in de krant dat de dijken daar doorgestoken zouden worden en dat vruchtbare landbouwgrond wilde natuur zou worden. Ik zou de ontwikkelingen op dat eilandje in het Haringvliet filmen tot het eerste spontaan opgekomen boompje zo hoog zou zijn als ik lang ben.
In mijn kasten staan 8 volle ordners die aan Tiengemeten gewijd zijn, plus vijf archiefdozen. En bovenop kast VI ligt een stapel krantenartikelen, nota’s en nieuwsbrieven van een halve meter hoog. En dan zijn er nog tien multomappen met foto’s. Nog los van de mappen over de aanbesteding, en een ordner met aantekeningen voor de montage.

Hier sta ik naast een jonge populier, op 6 september 2007. Maar de vraag is of dit wel een spontaan opgekomen boompje is. Dat is het niet. Het is opschot van de oude populieren die langs de weg stonden.

In januari 2010 maakte ik een foto van mezelf bij een echt spontaan opgekomen boompje. Ik sta op het ijs, mijn cameraatje staat op een paaltje, vandaar dat de foto wat scheef is.

‘Eigenlijk is Tiengemeten natuurlijk een project over tijd en vergankelijkheid.’

Ook dat schreef ik in 2007. Precies, zo is het. Meer nog dan ik toen dacht. De kerstvakantie van 2008 heb ik besteed aan het opnieuw bekijken van al het gefilmde materiaal. In de shotlist (196 pagina’s) heb ik met een roze markeerstift gemarkeerd welke shots ik goed vond, zonder me druk te maken over dramaturgische principes, structuur, logica. Ik dacht: ik maak een film met alleen maar landschappen. Geen commentaar, geen pratende mensen. Wel muziek, een beetje. En dan maak ik nog een andere film voor mezelf, met precies hetzelfde beeld, maar met tekst. Mijn eigen tekst. Over hoe het is om zo lang met een project bezig te zijn en de tijd als zand door je vingers te zien lopen. Maar Albert (die de film zou gaan monteren) zei dat hij toch het meest in die laatste versie geïnteresseerd was. Ik moest maar beginnen met die teksten. Die konden we altijd nog weggooien.

Zo begonnen we met wat WEEMOED & WILDERNIS zou gaan heten. Tussendoor monteerden we ook nog een andere film over Tiengemeten: deel 3 van de serie, NIEUW TIENGEMETEN, bedoeld voor de NPS. Deel 3 zou alleen over de periode 2006 – 2009 gaan. Als we allebei tijd hadden -en dat was niet zo vaak- monteerden we weer een paar dagen, afwisselend aan de ene of de andere film. Soms raakten we even in de war, maar meestal niet. Een einde voor de films was er nog niet. Dat moesten we nog bedenken en filmen. Uiteindelijk werd 31 juli 2009 onze laatste draaidag. Het was een vreemde, onvergetelijke dag. Het einde van een opnameperiode van 13 jaar.